ORGANİK VE İNORGANİK SORULAR

GEÇMİŞ YILLARDA ÇIKMIŞ ÖSS SORULARI


ÖSS 1995 -82 1)”Bir bitkiye işaretli karbondioksit verilip izlendiğinde,işaretli karbon önce yapraktaki glikoz ve nişastada ,daha sonrada gövdenin bir hücresindeki bir enzim molekülünün yapısında bulunmuştur.’’
Buna göre,işaretli karbondioksit bitki tarafından alınıp,glikoz sentezlendikten sonra,işaretli karbonun enzim yapısına girebilmesini sağlayan,
1-aminoasit yapımı
2-nişasta sindirimi
3-protein yapımı
4-nişasta yapımı
olayları,aşağıdakilerin hangisinde verilen sıraya göre gerçekleşmiştir?
a) 4-3-1-2 b) 4-2-1-3 c) 3-4-2-1 d) 2-4-3-1 e) 2-1-3-4
cevap: B
İşaretli CO2 ‘den glikoz sentezlendikten sonra ;
1-Glikoz nişasta haline getirilerek depolanır.
2-Nişasta halindeki glikozun kullanılması için nişasta sindirilir.
3-Glikoz parçalanarak aminoasityapımında kullanılır.
4-Aminoasitlerden proteinler sentezlenir.

• ÖSS 1996 -81 2) 1-İnorganik elementlerden organik molekül sentezleyebilme
• 2-Kendine özgü molekülleri sentezleyebilme
3- Yapılarındaki karmaşık organik molekülleri temel organik yapıtaşlarına ayırabilme
Yukarıdakilerden hangileri ototrof ve heteterof canlıların ortak özelliklerindendir?
a) yalnız 1 b)yalnız 2 c)yalnız 3 d) 1 ve 2 e)2 ve 3
cevap: E
İnorganik maddelerden organik madde sentezleme ototroflara ait bir özelliktir.Kendine özgü molekül sentezleme ve yapılarındaki organik molekülleri yapıtaşlarına ayırma iki grup canlıda da görülebilir.

ÖSS 1998 –80 3)Karbon atomları işaretlenmiş glikoz molekülü verilen bir kobayın dokuları bu işlemden 24 saat sonra incelendiğinde ,dokularda,aşağıdakilerden hangisinin ağır karbon taşıması beklenmez?
a)temel amino asitlerin b)gliserolün c)glikojenin d)yağ asitlerinin e)karbon dioksitin
cevap:A
Hayvanlar ototrof organizmalar değildir.Dışarıdan organik besin almak zorundadırlar.Ancak aldıkları bazı organikbesinleri,diğer birçok organik moleküle dönüştürebilirler.Bu yöntemle gliserol,yağ asitleri,glikojen sentezini başarırlar.CO2 zaten her organik madde çeşidinin solunum ürünüdür.Hayvanlar ve insanlar 20 çeşit amino asitin
hepsini sentezleyemezler.Sentezlenemeyen ve hazır alınmasıgerekenlerine “temel(esansiyel)amino asitler” denir.
Sonuç olarak,bir kobay glikozu kullanarak temel amino asit üretemez.













ÖSS 1998- 85 4)Aşağidaki grafik ,insanda uzun süreli açlıkta vücuttaki yağ,protein ve karbonhidrat miktarlarının değişimini göstermektedir.Bu grafikte ,yağ,protein miktarlarını değişimini gösteren eğrilerin numaraları
Aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Yağ protein karbonhidrat

a) III II I

b) II III I

c) II I III

d) I III II

e) I II III
cevap:B
Bir insan,açlık sırasında,ilk olarak depo glikojenini kullanır.Sonra yağların yıkımı artar.Proteinler ise en son olarak tercih edilir.Çünkü proteinler bir depo maddesi değil,bir yapı maddesidir.En çok kaslarda protein bulunur.Organizma çaresizlikten dolayı kaslarını yıkıma uğratır.

ÖSS 1998 -77 5)Ototrof bir organizmada glikozdan protein,yağ ve polisakkarit sentezlenirken,
“ 1)klorofil
2)Enzimler
3)ATP
4)madensel tuz “ moleküllerinden hangileri harcanır?
a) 1 ve 2 b) 2 ve 3 c )3 ve 4 d)1 ,2 ve 3 e) 2, 3 ve 4
cevap: C
Enzimler,reaksiyonlarda katalizör olarak kullanırlar,ancak harcanmaz ve tüketilmezler.Bu sayede defalarca kullanılabilirler.Aynı şekilde,klorofil molekülü de ışığı soğrurur ve elektronlarını ortama verir.Daha sonra elektronları geri aldığı için,yapısında bir eksilme ve tükenme olmaz.ATP birçok reaksiyonda kullanılarak ADP’ye dönüşür.Bunun için harcanmış sayılır.Glikozun yapısında azot bulunmadığından,aminoasit ve protein sentezi için nitrat tuzlarının tüketilmesi gerekir.

ÖSS 1988- 65 6)Bir çözeltinin pH değeri 7’den 0’a doğru küçüldükçe asit özelliği,7’den 14’e doğru büyüdükçe de baz özelliği artar.X,Y,Z çözeltilerinden birinin kuvvetli asit,birinin zayıf asit,birinin de baz olduğu bilinmektedir.X’in pH değeriY’ninkinden küçük,Z’ninkinden ise büyüktür.Buna göre X,Y,Z, çözeltileri kuvvetli asit,zayıf asit,baz olarak nasıl sınıflandırılabilir?
Kuvvetli asit Zayıf asit Baz .
a) Z X Y
b) Z Y X
c) Y X Z
d) Y Z X
e) X Y Z

cevap:A
pH metre yapılırsa, | | |
0 <bazlık artar>> 14
X,Y,Z’nin pH’ları arasında Y>X>Z ilişkisi var ve bunlardan bir tanesi bazdır.pH değeri en büyük olan baz olacaktır.Bu durumda Y baz,X ve Z asittir.Z ise kuvvetli asittir.
ÖSS 1990 – 69 7)Radyoaktif madde ile izleme yönteminden yararlanarak,bir bakteri içindeki bakteriyofajın doğrudan doğruya DNA’sını işaretleyip,izlemek için aşağıdaki bileşiklerden hangisi işaretlenmiş olarak kullanılabilir?
a)Glikoz b)Amino asit c)Fosfat d)Riboz e)Urasil

cevap:C
Bu olay için DNA’nın yapısında bulunan bir bileşiğin işaretlenmesi gerekir.Verilenlerden sadece fosfat DNA’nın yapısında bulunan bir bileşiktir.Diğerleri DNA’nın yapısında bulunmaz.

ÖSS 1991 –67 8)Aşağıdakilerden hangisi,hücredeki bir protein molekülünün kalıtsal yapısının yeni döllere taşınmasını sağlar?
a)tRNA’ların nükleotid dizisi
b)Enzimlerin işlev sırası
c)Proteinin amino asit dizisi
d)İlgili lokustaki nüklotid dizisi
e)rRNA’ların nükleotid dizisi


cevap:D
Proteinin kalısal yapısının yeni döllere taşınması DNA ile sağlanır.Buna göre iligili lokustaki(DNA bölgesi) nükleotid dizisi kalıtsal bilginin aktarılmasını sağlayacaktır.Buna gen denir.

ÖSS 1992- 69 9)Ağır azot taşıyan besinler içeren bir ortamda yetiştirilerek DNA’sı işaretlenen (1.grup)bakteriler, DNA’sı normal olan aynı türden (2.grup)bakteriler ile birlikte normal besi ortamına konmuştur.Bir süre sonra,2.gruptaki bazı bakterilerin DNA’larında da işaretli nükleotitlerin bulunduğu saptanmıştır.
Bu durumun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
a) 2.gruptaki bakterilerin 1.gruptakilerdendaha fazla besin alması
b) 2.gruptaki bakterilerin ani bir kalıtsal değişikliğe uğraması
c) 1. ve 2.gruptaki bakteriler arasında eşeyli çoğalmanın gerçekleşmesi
d) 2.gruptaki bakterilerin normal besi ortamında daha hızlı üremesi
e) 2.gruptaki bakteri DNA’larının kendi kendini eşlemesi

cevap:C
1.grupta bulunan bakterilerin işaretli olan DNA’ları bir şekilde 2.grup bakteriye aktarılmıştır.Bu olayın olabilmesi,iki bakteri arasında eşeyli üremenin olması yani konjugasyonla açıklanabilir.

ÖSS 1994- 69 10)Canlıların tümünde; “ I.Enzim kullanabilme
II.Mitokondriye sahip olma
III.Nükleotidlere sahip olma “ özelliklerinden hangileri bulunur?
a)yalnız 1 b)yalnız 2 c)yalnız 3 d) 1 ve 2 e) 1 ve 3

cevap:E
Canlıların tamamı enzim kullanabilme özelliğine sahiptirler.Yine canlılık özelliği olarak bütün canlılar nükleotidlerden yapılmış nükleik asitlere sahiptirler.Mitokondriye sahip olma sadece ökaryotik hücrelere ait bir özelliktir.
ÖSS 1995-77 11)Canlılarda görülen; “I.DNA’sını eşleyerek kendine benzer yeni organizmalar meydan getirme
II.Aldığı besini kendine özgü moleküller haline getirme
III.Hücredeki büyük organik molekülleri basit moleküllere ayrıştırma”
Olaylarından hangileri hem çok hücreli organizmaların her bir hücresinde hem de bir hücreli organizmalarda gerçekleşir?
a)yalnız 1 b)yalnız 2 c)1 ve 2 d)2 ve 3 e)1-2-3
cevap:D

Tek hücreli canlılar DNA’larını eşleyerek çoğalabilirler,çok hücrelilerde ise çoğalma işini belirli hücreler üstlenmiştir.(Üreme hücreleri)Bütün hücreler aldıkları besini kendilerine özgü hale getirebildikleri gibi, büyük organik molekülleri basit moleküllere ayrıştırabilirler.Sinir dokusu,kan dokusu ve bitkilerin değişmez dokuları belirli bir gelişmeden sonra özelliklerini kaybederler.

ÖSS 1995 – 79 12)Aşağıdakilerden hangisi DNA’nın kendini doğru olarak eşlendiğine karar verebilmek için yeterli kanıt sağlar?
a) nükleotitlerin yapısı b) organik bazların dizilişi c) deoksiribozların yapısı
d) zayıf bağların yapısı e) fosfatbağlarının dizilişi
cevap:B
DNA’nın kendini doğru olarak eşlemesi uygun bazların karşılıklı olarak dizilmesiyle sağlanır.





ÖSS 1995-80 13)Doğal ortamdaki bir bitkinin stomalarında:
I . Gece boyunca
II . Güneş ışınlarının şiddetinin fotosentez için en uygun olduğu süre içinde
III . Solunum ürünü ve fotosentede kullanılan madde miktarlarının birbirine denk olduğu zaman aralığında,
IV . Bitkinin çok miktarda terleme yaptığı süre içinde
pH ölçümleri yapılmıştır.
Bu durumların hangilerinde ölçülen pH asit özelliğinde olur?
a) yalnız 1 b) yalnız 2 c) 1 ve 3 d) 2 ve 4 e)3 ve 4

cevap:A
Ölçülen pH’in asit özelliğinde olması için ortamda CO2’nin artması gerekir.Bunun içinde solunumun, fotosentezden hızlı olması lazımdır.Gece boyunca solunum yapan bitki bol miktarda CO2 üreteceği için asitlik artar ve pH düşer.Diğer durumların hiçbirinde ortamda CO2 birikimi olmaz.

ÖSS 1996-80 14)Hücrede DNA’nın kendini eşleyebilmesi için,C,H,O,N,P elementlerinin de kullanıldığı,
“ I . Deoksiribozların sentezlenmesi
II. Organik bazların sentezlenmesi
III. nükleotitlerin sentezlenmesi
IV. Fosfatların nükleotitleri bağlaması
V . Nükleotitlerin hidrojen köprüsüyle üç boyutlu yapıyı kazanması” gibi bazı olaylar gerçekleşir.
Bunlardan azotun kullanıldığı ilk metabolik olay ve DNA’nın işlerlik kazandığı olay aşağıdakilerden hangisinde birlikte verilmiştir?
a ) 1 ve 4 b) 2 ve 3 c) 2 ve 5 d) 3 ve 4 e) 3 ve 5

cevap:C

DNA replikasyonunda N (azot) nükleotitlerdeki bazların yapısında bulunduğu için kullanılmış olur.Buna göre azotun ilk kullanıldığı yer azotlu organik bazların sentezidir.DNA’nın işlerlik kazanabilmesi için sarmal yapıda olması gerekir.Dolayısıyla replikasyonda en son olay nükleotitlerin hidrojen köprüsüyle birbirine bağlanarak DNA’nın üç boyutlu yapısının oluşturulmasıdır.

ÖSS 1996-83 15) İnsanlarda,alınan besinlerdeki glikozdan,ağızda bulunan bakterilerin enzim etkinlikleriyle,diş taşları oluşabilmektedir.


Bakteri – Enzim Miktarı Glikoz Miktarı
I . durum | az + + + ,
II. durum | az + + + + ,
III. durum | çok + + ,
IV. durum | orta + + + + + ,
V. durum | orta + ,
Yukarıdaki tabloda belirtilen durumların hangisinde en çok miktarda diş taşı oluşması beklenir?

a ) 1 b ) 2 c ) 3 d ) 4 e ) 5

cevap:D
Diş taşının çok olması ortamdaki glikozun,bakterinin ve enzim miktarının diğerlerinden çok olmasına bağlıdır.Her üç etkenin de diğerlerine oranla fazla olduğu ortam 4.durumdur.